Premier recenzentem filmowym

Wielkie poruszenie w środowisku recenzenckim. Niespodziewanie w niedocenianym dzisiaj fachu postanowiła spróbować sił pani premier Beata Szydło, oceniając fachowo „Idę”.

Pani premier, mimo nawału obowiązków w okresie przedświątecznym, znalazła chwilę, by udzielić wywiadu tygodnikowi „Gość Niedzielny”, dodajmy, bodaj najpopularniejszemu czasopismu w tym sektorze prasy.

Oprócz zwyczajowych w takich okolicznościach komplementów pod adresem Jarosława Kaczyńskiego pojawiły się też wątki kulturalne. A jak dzisiaj rozmawia się z politykiem o kulturze, to nie sposób nie zacząć od pytania o kontrowersyjny spektakl „Śmierć i dziewczyna” w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Jak można było oczekiwać, pani premier stoi twardo na stanowisku, iż dla pornografii nie ma miejsca w teatrze, z czym zresztą trudno się nie zgodzić. Choć zastrzeżenie nie dotyczy chyba „Pornografii” Gombrowicza?

Najciekawszy jest jednak passus o filmie, a mianowicie zwięzła recenzja filmu Pawła Pawlikowskiego „Ida”, który przyniósł polskiej kinematografii pierwszego Oscara w kategorii „najlepszy film nieanglojęzyczny”. To, co nie udało się kiedyś Wajdzie, Kawalerowiczowi, Hasowi, Antczakowi czy Hoffmanowi, udało się powracającemu z emigracji Pawlikowskiemu. „Czy film »Ida«, który otrzymał Oscara, rozsławił Polskę na świecie?” – spytał najpierw dość ogólnikowo dziennikarz „Gościa Niedzielnego”. „Oczywiście fakt, że polski film otrzymuje tak ważną nagrodę, jest dużym wyróżnieniem – zaczęła rozważnie pani premier, by już w następnym zdaniu zdecydowanie zmienić tonację. – Jednak według mnie akurat ten na pewno nie był promocją Polski, raczej rysował jej negatywny obraz”.

Teza do dyskusji, pani premier, do dyskusji. Bo co to właściwie znaczy promocja kraju poprzez sztukę? Jeżeli Amerykanie pokazywali mało heroiczne zachowania swych żołnierzy walczących w Wietnamie, to była antypromocja? A może dowód, że potrafią spojrzeć prawdziwy prawdzie w oczy, co zresztą kinomani pod każdą szerokością geograficzną potrafili docenić.

Oczywiście, przykład taki sobie, ale chodzi jedynie o podejście do własnej historii. Chcemy pokazywać jedynie, jacy byliśmy wielcy i wspaniali (a przecież byliśmy), czy jednocześnie stać nas już dzisiaj na to, by przyznać się do czynów mniej chwalebnych? Zresztą gdyby dokładnie przyjrzeć się obydwu głównym wątkom „Idy” (tym drugim jest historia Żydówki, która w powojennej PRL zasłużyła na miano „krwawej prokurator”), oceny obrazu byłyby pewnie bardziej wyważone. Pozostaje natomiast otwartym pytanie, dlaczego nie powstał dotychczas film o Polakach ratujących Żydów podczas okupacji? Przecież o Irenie Sandlerowej musieli opowiedzieć nam Amerykanie.

Pora przejść do kolejnej kwestii pani premier, godnej profesjonalnego krytyka: „Pod względem artystycznym też mi się niespecjalnie podobał. Zdziwiłam się, że dostał Oscara”. Szkoda, że dziennikarz nie pociągnął pani premier za język, nie dopytał: co mianowicie się nie podobało? Zdjęcia były nieudane? (Akurat były znakomite). Aktorzy fatalnie zagrali? (Obie kobiety zagrały popisowo). Montaż zawiódł? (Wręcz przeciwnie, był perfekcyjny). Nad zdziwieniem pani premier, że Akademia Amerykańska ma tak fatalny gust, już chyba nie warto się rozwodzić.

Żeby było jasne. Każdy ma prawo wypowiedzieć swoje zdanie o filmie, premiera nie wyłączając. Jeżeli jednak nasi politycy wypowiadają się na tematy kulturalne – a wypowiadają się rzadko – to powinni chyba bardziej ważyć słowa. „Ida” dość już była skopana przez obrońców „Polski bezgrzesznej”, więc nie ma większego sensu po miesiącach ustawiać się po tej samej stronie. To naprawdę mocna strona.

Jest i dobra wiadomość dla rodaków oburzonych przyznaniem Oscara polskiemu filmowi. Jak właśnie ogłoszono, na tzw. krótkiej liście tytułów ubiegających się o nominację w przyszłym roku zabraknie zgłoszonych przez nas „11 minut” Jerzego Skolimowskiego. O jedno ogólnonarodowe oburzenie mniej.